Στο σχολείο παπούτσια δεν είχαμε να φορέσουμε δεύτερο ζευγάρι. Είχαμε ένα ζευγάρι παπούτσια και το φορούσαμε και στο σχολείο και όταν παίζαμε ποδόσφαιρο, εντωμεταξύ το ένα παπούτσι ήταν σχισμένο, κτυπούσα την μπάλα έβγαινε το πόδι μου έξω, το έβαζα μέσα και συνέχιζα.. Με είδε ένας δάσκαλος, ξένος που έμενε στα Λύμπια, μου φώναξε και με ρώτησε ¨πόσα ζευγάρια παπούτσια έχεις;¨ όσα φορούν τα δυο μου πόδια, του απάντησα Μου λέει το μεσημέρι όταν σχολάσεις έλα σπίτι μου και σε θέλω. Με πήρε από το σπίτι του στο μπακάλη και μου αγόρασε παπούτσια για να μπορώ να παίζω μπάλα. Είναι πράγματα που δεν μπορείς να τα ξεχάσεις.
Έτσι ξεκίνησε ο Στεφανής, το παιδί από τα Λύμπια να παίζει μπάλα και λίγα χρόνια αργότερα βρέθηκε να αγωνίζεται στο ΑΠΟΕΛ και να γράφει τη δική του ιστορία στα κυπριακά αλλά και τα ελληνικά γήπεδα. Σήμερα μας μιλά με την ειλικρίνεια και την ευθύτητα που πάντοτε τον χαρακτήριζε για τα όσα έζησε στο ΑΠΟΕΛ και γενικά στο χώρο του ποδοσφαίρου στα 13 χρόνια που αγωνίστηκε.
Κύριε Στεφανή πως ξεκινήσατε να παίζετε ποδόσφαιρο;
Στο Δημοτικό είχαμε ένα Δάσκαλο ο οποίος αγαπούσε το ποδόσφαιρο και οργάνωσε το σχολείο σε ομάδες (Ηρακλής, Αχιλλέας και Έκτωρας) και διοργάνωνε κάτι σαν ενδοσχολικό πρωτάθλημα. Ξεκινήσαμε να παίζουμε, εγώ έπαιζα στον Ηρακλή. Τον πρώτο χρόνο αρχηγός του Ηρακλή ήταν άλλος, από το δεύτερο χρόνο έγινα εγώ αρχηγός και πήραμε και το πρωτάθλημα. Ο δάσκαλος μου, που με έβλεπε να παίζω, μια μέρα μου είπε ¨καμιά φορά Στεφανή εσύ θα παίξεις σε μεγάλη ομάδα, όπως την ΕΠΑ ή τον Ολυμπιακό..¨ μετά όταν ξεκίνησα να παίζω στο ΑΠΟΕΛ έτυχε να βρεθούμε και μου είπε ¨θυμάσαι τι σου είπα παλιά¨.
Στο ΑΠΟΕΛ πως έτυχε να βρεθείτε;
Μετά το σχολείο ξεκίνησα να παίζω στον Απόλλων Λυμπιών οπόταν αγωνιζόμουν σε ένα πρωτάθλημα που το οργάνωνε η ΕΠΟΠ και παίζαμε ένα παιγνίδι με τη ΛΑΝ της Λύσης. Τότε προπονητής της ΛΑΝ ήταν ο μακαρίτης ο Κερεμέζος, και αυτός υπήρξε ένας από τους καλύτερους ποδοσφαιριστές της εποχής του, οπότε μετά το παιγνίδι, την επομένη, μας έστειλε την επιτροπή του ΑΠΟΕΛ για να με πάρουν να παίξω στο ΑΠΟΕΛ. Για να είμαι ειλικρινής εγώ δεν περίμενα να φύγω από το χωριό και να πάω να παίξω στο ΑΠΟΕΛ. Τότε ήταν και ο Τάσος ο Μάρκου ο στρατιωτικός μέσα στην εφορεία του ΑΠΟΕΛ, όταν ήρθε να με ζητήσει το ΑΠΟΕΛ από τον Απόλλωνα απλώς ζητούσε τη συγκατάθεση του σωματείου, τότε δεν έδιναν λεφτά ούτε στο σωματείο ούτε στους ποδοσφαιριστές. Έτσι πήγα στο τέλος του 1965 στο ΑΠΟΕΛ, έφτασα μόνο ένα αγώνα και έπαιξα στα δεύτερα. Στην επόμενη σεζόν όταν ξεκίνησε το πρωτάθλημα ήμουν βασικός στην εντεκάδα.
Τι θυμάστε από τα πρώτα χρόνια στην ομάδα. Ήταν δύσκολα χρόνια τότε για το ΑΠΟΕΛ.
Ήταν δύσκολα χρόνια, γιατί υπήρχαν άλλες καταστάσεις τότε. Κάποιοι έκαναν εκείνο που ήθελαν. Αυτό το πράγμα δημιουργούσε προβλήματα στην ομάδα και δεν μου άρεσε.
Εννοείτε κάποιοι από τους ποδοσφαιριστές;
Ναι κάποιοι από τους ποδοσφαιριστές, είχε κάποιους από τους παλιούς ποδοσφαιριστές που παραδείγματος χάριν ήθελαν τον Στεφανή και κάποιους οι οποίοι δεν τον ήθελαν. Αυτό το πράγμα ζημίωνε την ομάδα. Σε ένα αγώνα που παίζαμε στο Βαρώσι ο προπονητής λέει μου, είσαι λίγο κτυπημένος θα σε βάλω την επόμενη βδομάδα. Ξεκινήσαμε προπονήσεις την επόμενη βδομάδα μέχρι την Παρασκευή ήμουν στην πρώτη ομάδα. Πηγαίναμε την Κυριακή πριν το παιγνίδι να φάμε στο σωματείο και να πάμε να παίξουμε. Ερχόταν κάποιος από τη Διοίκηση και μου έλεγε, ξέρεις δεν σε έβαλε ο προπονητής στην πρώτη ομάδα να πας να παίξεις με τη δεύτερη. Έγινε πέντε-έξι φορές αυτό. Ο Πάκκος ο οποίος επέστρεψε εκείνη τη χρονιά από την Ελλάδα (από τον Παναθηναϊκό) στο ΑΠΟΕΛ μου λέει, μην φύγεις γιατί είσαι καλός και θα σου δοθεί η ευκαιρία, αν φύγεις κάποιος άλλος θα βρεθεί, καλός ή κακός και θα πάρει τη θέση σου. Πραγματικά μου δόθηκε η ευκαιρία ξανάπαιξα στην πρώτη ομάδα και από τότε δεν ξαναβγήκα.
Αυτά τα προβλήματα ήταν που εμπόδιζαν την ομάδα να κατακτήσει τίτλους παρά το γεγονός ότι είχε καλούς ποδοσφαιριστές;
Παίζει ρόλο και ο προπονητής, όλα συνδέονται. Ως συνήθως το ΑΠΟΕΛ έπαιζε με Κύπριους προπονητές. Εγώ έχω την άποψη ότι ο προπονητής για να πετύχει πρέπει οι ποδοσφαιριστές είτε να τον φοβούνται είτε να τον σέβονται. Αν δεν υπάρχει κάτι από τα δύο ο ποδοσφαιριστής θα κάνει ότι θέλει και δεν θα μπορεί να επιβληθεί ο προπονητής.
Κάτι που έκανε αργότερα ο Μαρκοβιτς;
Ο Μάρκοβιτς εφάρμοσε την πειθαρχία, αυτό πέτυχε. Σαν στρατιωτικός μελέτησε κάποια πράγματα και τα εφάρμοσε. Το βασικότερο έργο του, για μένα, ήταν το ότι έφερε γυμναστή στην ομάδα, τον Ντίνο Μιχαηλίδη, τον οποίο έβαλε υπεύθυνο για τη φυσική κατάσταση των ποδοσφαιριστών.
Ο Μάρκοβιτς δούλεψε και κάπως πονηρά, γι’αυτό πέτυχε. Εκεί που δεν παίρναμε γρόσι ξεκίνησε και έδινε λεφτά. Χώρισε τους ποδοσφαιριστές σε κατηγορίες, μια πεντάδα στην πρώτη, μια στη δεύτερη, στην τρίτη για να υπάρχει συναγωνισμός να περνάς από τη μια κατηγορία στην άλλη και να παίρνεις πιο πολλά λεφτά, φυσικά μην φανταστείς μεγάλα ποσά, μπορεί να παίρναμε £50, £60 η £70 το μήνα. Εφάρμοσε την πειθαρχία αλλά δούλεψε και με λεφτά, όρισε μισθό. Πηγαίναμε στα αποδυτήρια πριν την προπόνηση έπρεπε να ζυγιστούμε και να υπογράψουμε, το ίδιο και στο τέλος μετά την προπόνηση αν δεν το έκανες επέβαλλε πρόστιμο. Μάζευε όλα αυτά τα πρόστιμα και όταν παίζαμε κάποιο δύσκολο παιγνίδι, στον αγώνα με την Ομόνοια παραδείγματος χάριν, διάλεγε δύο ποδοσφαιριστές οι οποίοι μοιράζονταν αυτά τα λεφτά και έδινε έτσι επιπλέον κίνητρο στους ποδοσφαιριστές για να παίξουν.
Κάτι άλλο, το οποίο βοήθησε και στην παραμονή του ΑΠΟΕΛ στο Πανελλήνιο πρωτάθλημα, ήταν ότι ο Μάρκοβιτς γνώριζε τη βρομιά που υπήρχε στο χώρο του ποδοσφαίρου και δεν μπόρεσαν οι Ελλαδίτες να μας πειράξουν. Και λέγοντας να μας πειράξουν εννοώ ότι πήγαιναν σε 4-5 παίχτες και τους έδιναν λεφτά για να δώσουν το παιγνίδι, αλλιώς τους έλεγαν ότι θα το έπαιρναν από τη διαιτησία. Αυτά τα πράγματα όμως δεν μπορούσαν να τα κάνουν στον Μάρκοβιτς.
Δούλεψα χρόνια χωρίς κανένα πρόβλημα με το Μάρκοβιτς μέχρι που ήρθαμε σε σύγκρουση και ήταν για ένα θέμα αμοιβής. Δεν ζητούσα πιο πολλά λεφτά αλλά ζητούσα 5 και στο χέρι παρά 10 και καρτέρι. Ήμασταν η επιτροπή η οποία εκπροσωπούσε όλους τους ποδοσφαιριστές και μας λέει όποιου δεν του αρέσει έτσι μπορεί να φύγει. Τελείωσε η προπόνηση και του λέω γεια σου κύριε Μάρκοβιτς εγώ δεν συμφωνώ δεν παίζω κουμάρι. Σηκώθηκα και έφυγα, έκανα μια βδομάδα διακοπή από τις προπονήσεις. Έπαιξε η ομάδα ένα παιγνίδι με την ΑΕΚ και μόλις που νίκησε 3-2. Τότε ο Μάρκοβιτς ξεκίνησε να στέλνει άτομα στη δουλειά για να μου πουν να επιστρέψω. Όταν μου είπαν ότι με θέλει να πάμε να μιλήσουμε πήγα στο γήπεδο και μπήκα στα αποδυτήρια με τη έκφραση για σας κύριοι όπως πάντα. Μόλις άκουσε τη φωνή μου, μου φώναξε ¨Στέφανε σε θέλω¨, όταν μιλήσαμε μου είπε ¨συνέχισε τις προπονήσεις σου και θα δούμε¨. Μετά από δύο παιγνίδια που είδε ότι έπαιζα και έβγαζα τον καλύτερο μου εαυτό μου χάρισε το πρόστιμο και μου έδωσε και £100 πριμ. Αυτός ήταν ο Μάρκοβιτς έβαζε πειθαρχία, σου έδινε κίνητρα αλλά σαν προπονητής για να σε διδάξει ποδόσφαιρο λέω όχι. Αλλά πέτυχε με αυτά που σου ανέφερα πιο πριν.
Την εποχή που αγωνιζόσασταν το ποδόσφαιρο στην Κύπρο δεν λειτουργούσε σε επαγγελματική βάση, έπρεπε να κάνετε άλλη δουλειά για τα βγάζετε πέρα οικονομικά...
Κατέβαινα από τη σκαλωσιά και πήγαινα στην προπόνηση. Πριν το 1974 ήμουν υπάλληλος στα χτίσματα, όλη μέρα έβγαινα και κατέβαινα τη σκαλωσιά. Μετά τον πόλεμο, το 1975, έκανα δουλειά δική μου με έναν εξάδελφο μου, τότε έπρεπε να φεύγω από τις δύο, να χάνω από τη δουλειά μου για να πηγαίνω προπόνηση. Αλλά όλα τα χρόνια που έπαιξα όχι μόνο έπαιζα και δούλευα στα χτίσματα, αλλά δούλευα και τα Σάββατα γιατί προερχόμουν από μια φτωχή οικογένεια. Ήμασταν πέντε αδέλφια, οι τρεις πρώτες ήταν κόρες και έπρεπε να δουλέψουμε να χτίσουμε τα σπίτια των αδελφάδων μας.
Επιστρέφοντας στην Α Εθνική, είναι κανένα παιγνίδι που το θυμάστε ιδιαίτερα;
Πολλά παιγνίδια, τα οποία κερδίζαμε χωρίς να βρούμε ιδιαίτερη αντίσταση, τόσο πολύ ήμασταν σε φόρμα. Και ο λόγος ήταν διότι ήταν αγαπημένη η ομάδα, πειθαρχούσε, ακόμα σου λέω ότι στο σημείο που φτάσαμε μπορούσαμε να καταφέρουμε πολύ περισσότερα, αν η διαιτησία της Ελλάδας μας έπαιζε στα ίσια. Διότι στην Κύπρο η Ελληνικές ομάδες έχαναν, στην Ελλάδα ήταν βαλτοί να μας κυνηγήσουν. Μπορούσε να παίξουμε ένα ημίχρονο και να μην κάνει λάθος ο διαιτητής και στο παρά πέντε έπρεπε να δώσει το παιγνίδι, με οποιαδήποτε ομάδα και να παίζαμε, διότι κακά τα ψέματα κάποια στιγμή έπρεπε να σταματήσει αυτό το πράγμα. Δεν μπορούσε να συνεχίσει να παίζει το ΑΠΟΕΛ στην Ελλάδα, μετά να πάει και η Ομόνοια και η Ανόρθωση τι θα γινόταν με το Κυπριακό πρωτάθλημα μετά.
Αληθεύει ότι τότε σας έκαναν πρόταση να πάτε να παίξετε σε ομάδα της Ελλάδας;
Στον Ολυμπιακό. Παίζαμε ένα φιλικό παιγνίδι η Εθνική Κύπρου με την Εθνική Ελλάδας μέσα στο γήπεδο του Παναθηναϊκού στη Λεοφώρο. Τελείωσε το παιγνίδι 1-1. Πήγαμε στο ξενοδοχείο μας και ήρθε κάποιος στρατιωτικός, ήταν έφορος του Ολυμπιακού Πειραιώς και μας πήρε, εμένα και τον Παμπουλλή , μας πήγε σπίτι του και μας έκανε πρόταση να πάμε στον Ολυμπιακό για να παίζουμε ποδόσφαιρο. Ήταν μια μεγάλη ευκαιρία για μένα, να σταματήσω τα χτίσματα και να πάω στον Ολυμπιακό να παίζω ποδόσφαιρο, να κάνω δύο φορές προπόνηση την μέρα και να παίζω επαγγελματικά πλέον, ποιος δεν θα το ήθελε; Τότε όμως για να πας σε μια ομάδα τον πρώτο λόγο τον είχε το σωματείο σου. Δεν υπήρχαν ούτε συμβόλαια, ούτε τίποτα, ήσουν δεμένος και δεν μπορούσες να κάνεις τίποτα. Το ΑΠΟΕΛ είπε όχι τότε και έτσι χάθηκε η ευκαιρία.
Εκτός από τα παιγνίδια που δώσατε με τη φανέλα του ΑΠΟΕΛ παίξατε και σε 35 παιγνίδια με την Εθνική Κύπρου.....
Μάλιστα, υπήρξα και αρχηγός της Εθνικής Κύπρου.
Είναι κάτι που θυμάστε πιο έντονα από αυτά τα παιγνίδια;
Κοίταξε όταν πας στη Ρωσία και σκοράρεις είναι κάτι που σου μένει αξέχαστο. Διότι τότε είχαμε τεράστια διαφορά, οι επαγγελματίες της Ευρώπης με τους μη επαγγελματίες της Κύπρου, διότι όπως σου το παρουσίασα και πιο πριν οι δικοί μας ποδοσφαιριστές ο ένας έτρεχε στην βενζίνη του, ο άλλος στα χωράφια του χωρίς να υπάρχει επαγγελματική εξάσκηση, στο θέμα της δύναμης, το condition, δεν μπορούσαμε να τους φτάσουμε. Το να πηγαίνεις στη Μόσχα και να φέρνεις 3-1 ήταν μεγάλο γεγονός για μας. Είχαμε όμως και τις κακές μας στιγμές. Παίξαμε με τη Γερμανία, τότε όταν η Γερμανία πήρε το Παγκόσμιο κύπελλο, με τον Baiken Power, με τον Miller, όλους αυτούς τους μεγάλους ποδοσφαιριστές και στη Λευκωσία μας έβαλε τέρμα στο 93ο λεπτό, που αν δεν έβαζε αυτό το τέρμα η Γερμανία δεν θα προκρινόταν στο Παγκόσμιο κύπελλο. Όταν πήγαμε στη Γερμανία όμως μας έβαλαν δώδεκα.
Και μόνο όμως ότι παίξατε εναντίον αυτών των ποδοσφαιριστών φαντάζομαι ότι ήταν μεγάλη εμπειρία για σας.
Υπολόγιζα εγώ καμιά φορά να παίξω ποδόσφαιρο στο Γουέμπλεϊ, στη Αγγλία, ή με τους Γερμανούς; Αλλά εγώ πάντα πατούσα σταθερά στα πόδια μου. Δεν πετούσα στα σύννεφα. Δεν υπολόγιζα καμιά φορά να φτάσω στο σημείο που έφτασα γιατί γίνονταν όλα κάτω από αντίξοες συνθήκες. Δεν είναι εύκολο να κατεβαίνει ένας ποδοσφαιριστής από τη σκαλωσιά και να παίζει ποδόσφαιρο. Δεν μπορείς να πεις ότι είναι το ίδιο με τους άλλους.
Τι είναι αυτό που σας έχει μείνει όμως από το ποδόσφαιρο;
Να σου πω,σε θέμα λεφτών δεν μπορώ να πω ότι πήραμε λεφτά σε σχέση με το ποδόσφαιρο που παίξαμε. Μόνο τα τελευταία χρόνια πήραμε κάποια λεφτά και μιλούμε για πενταροδεκάρες, αλλά εγώ βρίσκω ότι υπήρχε άλλου είδους αμοιβή.
Στον κόσμο όταν φτάσεις να κάνεις ένα όνομα ο κόσμος το εκτιμά, είτε αριστερός, είτε δεξιός είναι. Ακόμα προχτές μας κάλεσαν και μας τίμησαν. Στα κυβερνητικά γραφεία, σε οποιοδήποτε κυβερνητικό γραφείο και να πάω αμέσως έρχονται να με βοηθήσουν και είναι σαν να αμείβομαι εκείνη την ώρα για τα όσα έχω προσφέρει.
Ακόμα πριν κανένα μήνα, πήρα τη γυναίκα μου και πήγαμε σε μια άγνωστη ψαροταβέρνα για να φάμε . Όταν τελειώσαμε ζήτησα το λογαριασμό και μου λέει το γκαρσόνι, ο λογαριασμός του Στεφανή είναι πληρωμένος από το διευθυντή, έτσι χωρίς να τον γνωρίζω. Αυτή η εκτίμηση που μου δείχνουν μέχρι σήμερα είναι μεγάλη αμοιβή.
Το 1977 λίγο πριν κλείσετε την ποδοσφαιρική σας καριέρα η Ένωση Αθλητικογράφων Κύπρου σας ανακήρυξε ως Αθλητή Ήθους της χρονιάς και σας βράβευσε...
Έχω αρκετά βραβεία. Εκείνα είναι τα λεφτά που μας έμειναν από το ποδόσφαιρο. Είναι μια ικανοποίηση νιώθεις ότι ο κόπος σου δεν πηγαίνει χαμένος.
Θεωρείτε ότι η αθλητικοπρέπεια είναι απαραίτητο στοιχείο για ένα καλό ποδοσφαιριστή;
Είναι κάτι που πάντα το βλέπει ο κόσμος. Δεν μπορείς να είσαι ο αρχηγός της ομάδας και με κάθε σφύριγμα του διαιτητή να διαμαρτύρεσαι. Ο αρχηγός είναι αυτός που δίνει το καλό παράδειγμα για να ακολουθήσουν και οι υπόλοιποι. Εγώ ήμουν πάντα καθαρός γι’ αυτό με έπαιζαν και οι άλλοι καθαρά.
Ένα μήνυμα που θέλετε να στείλετε στους νεαρούς ποδοσφαιριστές;
Το μήνυμα μου δεν είναι για τους μικρούς, είναι για τους μεγάλους. Πρέπει να προβληματιστούν οι μεγάλοι για το τι πρέπει να κάνουμε; Διότι όταν η Ομόνοια έρχεται και εξαγγέλλει ότι θα πάρει 12 ποδοσφαιριστές, ποιο ποδοσφαιριστή δικό της θα προωθήσει αυτή η ομάδα; Όλες οι ομάδες έχουν ακαδημίες, εφηβικές ομάδες για να βγάλουν ποδοσφαιριστές, αλλά στο τέλος ποιο δικό τους ποδοσφαιριστή βάζουν στην εντεκάδα; Εδώ είναι τα προβλήματα, διότι λίγο πολύ γίνεται δουλειά βάθους στους μικρούς αλλά όπως είπε και ο Στέφανος Λυσάντρου μια ωραία κουβέντα, πρέπει να τραβήξουν λίγο πίσω οι μπαμπάδες. Επειδή κάποιος είναι γιος του Στεφανή π.χ. πρέπει να παίζει μόνο γι’ αυτό;
Υπάρχουν ευκαιρίες αλλά πρέπει να δοθούν πιο πολλές ευκαιρίες στους μικρούς. Αντί για δώδεκα ξένους να έπαιρναν οι ομάδες πέντε έξι παίχτες και έξι από τους μικρούς των ακαδημιών. Να δώσω την ευκαιρία στους δικούς μου. Ενώ τώρα παίρνουν όλο ξένους και παν τόσα λεφτά χαμένα. Για να κάνω τι; Να προκριθώ στις Ευρωπαϊκές διοργανώσεις;Πρέπει να μετρήσουμε πρώτα τις δυνάμεις μας και μετά να πράξουμε. Αυτό είναι το μήνυμα που θέλω να στείλω.
